Gợi ý đọc thêm:
Vanilla
Nghệ – Gia vị vàng trong bếp & thảo mộc quý cho sức khỏe
Nghệ là loại gia vị và thảo mộc quen thuộc trong ẩm thực Việt, không chỉ giúp món ăn thêm hấp dẫn với màu vàng óng đặc trưng mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe. Nhờ chứa hoạt chất curcumin – hợp chất tự nhiên có khả năng chống viêm và chống oxy hóa mạnh – nghệ từ lâu đã được sử dụng trong y học cổ truyền và hiện đại.
Trong thế giới ẩm thực, nghệ là gia vị có mặt ở khắp nơi:
- Ở Việt Nam, nghệ là “linh hồn” của món cơm chiên nghệ, cá kho nghệ, thịt nướng nghệ hay mắm nghệ miền Trung.
- Ở Ấn Độ và Nam Á, nghệ là thành phần không thể thiếu trong các món cà ri, dhal, masala.
- Ở phương Tây, nghệ được dùng để làm golden milk (sữa nghệ), sinh tố, soup, nước sốt và salad dressing.
nguồn gốc và đặc điểm của nghệ
- Nghệ có tên khoa học là Curcuma longa, thuộc họ Gừng (Zingiberaceae).
- Nghệ được trồng chủ yếu ở Ấn Độ, Đông Nam Á và nhiều nước nhiệt đới. Ở Việt Nam, nghệ thường có hai loại phổ biến: nghệ vàng (dùng trong nấu ăn) và nghệ đen (thường dùng làm thuốc).
- Hình dạng: Rễ củ nghệ có vỏ ngoài nâu vàng, bên trong màu cam sáng. Hình dáng giống củ gừng nhưng nhỏ hơn. Bên trong, thịt củ có màu vàng cam đặc trưng, chủ yếu nhờ vào chất curcumin, một hợp chất hoạt tính sinh học có đặc tính chống viêm và chống oxy hóa mạnh mẽ.
- Dạng sử dụng: Nghệ thường được sử dụng dưới dạng bột, chiết xuất, hoặc tươi, tùy thuộc vào mục đích sử dụng.
lợi ích sức khỏe của nghệ
1. Chống viêm mạnh mẽ
Curcumin trong nghệ là một trong những hợp chất chống viêm tự nhiên hiệu quả, giúp hỗ trợ điều trị các bệnh viêm mạn tính như viêm khớp, viêm ruột, hoặc viêm da.
2. Chống oxy hóa, bảo vệ tế bào
Curcumin giúp trung hòa các gốc tự do và kích thích cơ thể tăng cường sản sinh enzyme chống oxy hóa, góp phần làm chậm quá trình lão hóa và bảo vệ tế bào khỏi tổn thương.
3. Tốt cho hệ tiêu hóa
Nghệ giúp kích thích sản xuất mật, hỗ trợ tiêu hóa chất béo và làm dịu tình trạng đầy hơi, khó tiêu. Còn được sử dụng truyền thống để hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày.
4. Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
Curcumin có thể cải thiện chức năng nội mô mạch máu, giảm cholesterol xấu (LDL), giúp ngăn ngừa xơ vữa động mạch và hỗ trợ điều hòa huyết áp.
5. Tốt cho não bộ và tâm trạng
Một số nghiên cứu cho thấy curcumin có thể tăng cường nồng độ BDNF – yếu tố dinh dưỡng thần kinh, liên quan đến khả năng học tập, trí nhớ và giảm nguy cơ trầm cảm, Alzheimer.
6. Hỗ trợ kiểm soát đường huyết
Nghệ có thể giúp cải thiện độ nhạy insulin và làm giảm mức đường huyết, góp phần kiểm soát bệnh tiểu đường loại 2.
7. Có thể hỗ trợ phòng ngừa ung thư
Curcumin được nghiên cứu là có khả năng làm chậm sự phát triển của tế bào ung thư, đặc biệt trong các loại như ung thư vú, đại tràng, tuyến tiền liệt, nhờ đặc tính chống viêm và điều hòa tế bào.
8. Tốt cho làn da
Nghệ thường được dùng trong các công thức chăm sóc da truyền thống nhờ tính kháng khuẩn, kháng viêm và làm sáng da tự nhiên.
cách sử dụng nghệ hiệu quả
Dùng nghệ tươi
1. Trong nấu ăn:
- Cho vào các món kho, cà ri, canh chua, ướp thịt hoặc cá để tạo màu vàng đẹp tự nhiên.
- Giã nhỏ hoặc xay nghệ tươi trộn cùng nước cốt dừa, tiêu, tỏi… giúp món ăn thơm, đậm vị.
2. Làm đồ uống: Nước nghệ mật ong, trà nghệ gừng giúp thanh lọc cơ thể, giảm viêm và làm ấm bụng.
💡 Mẹo Bếp Sáng Tạo: Khi nấu món có nghệ, hãy thêm một chút tiêu đen – piperine trong tiêu giúp tăng khả năng hấp thu curcumin gấp 20 lần.
Dùng bột nghệ
1. Gia vị khô:
- Trộn trong ướp đồ nướng, xào, hoặc trộn salad giúp món ăn dậy màu và mùi hấp dẫn.
- Cho một ít bột nghệ vào cơm chiên hoặc soup để tăng màu sắc và giá trị dinh dưỡng.
2. Thức uống dinh dưỡng: Pha sữa nghệ (golden milk) hoặc trà nghệ chanh mật ong – thức uống kinh điển giúp thư giãn và hỗ trợ tiêu hóa.
3. Làm đẹp da tự nhiên: Kết hợp bột nghệ với sữa chua hoặc mật ong làm mặt nạ dưỡng sáng, kháng viêm da.
Lưu ý khi sử dụng nghệ
- Tăng hấp thu curcumin: Dùng nghệ cùng hạt tiêu đen hoặc chất béo để tăng khả năng hấp thu curcumin.
- Không lạm dụng: Dùng quá nhiều nghệ có thể gây kích ứng dạ dày, buồn nôn, hoặc tiêu chảy.
- Người bệnh đặc biệt: Phụ nữ mang thai, người bị sỏi mật, rối loạn đông máu cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Tổng kết
Gừng là một trong những gia vị đa năng và giàu giá trị nhất trong căn bếp. Dù là nguyên liệu nấu ăn, trà thảo mộc hay men lên men tự nhiên, gừng đều mang lại hương vị ấm áp và lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe.
Hãy luôn để một củ gừng trong gian bếp — bởi chỉ một lát nhỏ cũng có thể thêm hương, thêm lành, thêm ấm cho bữa ăn mỗi ngày.
