SẮT (Iron)
Hệ thống nội tiết tố là gì?
Hệ thống nội tiết tố là một hệ thống sinh học trong cơ thể của các loài động vật, bao gồm cả con người, có chức năng điều chỉnh và điều hòa các hoạt động của cơ thể thông qua sự tiết ra và truyền tải các hormone.
Hệ thống này bao gồm các tuyến nội tiết (như tuyến yên, tuyến thượng thận, tuyến giáp, buồng trứng hoặc tinh trùng ở động vật) và các tế bào sản xuất hormone.
Các hormone được sản xuất bởi các tuyến nội tiết sau đó được giải phóng vào cơ thể thông qua máu để tác động lên các mô và cơ quan khác nhau. Chúng có thể ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng, sự phát triển, chuyển hóa, trao đổi chất, cũng như các chức năng khác của cơ thể.
Một số ví dụ về hormone và vai trò của chúng trong hệ thống nội tiết bao gồm insulin (điều chỉnh đường huyết), estrogen và testosterone (điều chỉnh sự phát triển và hoạt động của bộ phận sinh dục), và adrenaline (điều chỉnh phản ứng của cơ thể trong tình huống căng thẳng hoặc nguy hiểm).
Chức năng
Hệ thống nội tiết tố có nhiều chức năng quan trọng trong cơ thể, bao gồm:
1. Điều chỉnh cân bằng nội tiết: Hệ thống nội tiết tố giúp duy trì sự cân bằng nội tiết trong cơ thể, bằng cách điều chỉnh sự tiết ra và hoạt động của các hormone. Sự cân bằng này là cần thiết để cơ thể hoạt động ổn định và khỏe mạnh.
2. Điều chỉnh quá trình sinh trưởng và phát triển: Hormone trong hệ thống nội tiết tố đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh quá trình tăng trưởng và phát triển của cơ thể, bao gồm cả quá trình sinh dục và phát triển tế bào.
3. Điều chỉnh chuyển hóa và năng lượng: Hormone cũng có vai trò trong việc điều chỉnh quá trình chuyển hóa và sử dụng năng lượng trong cơ thể. Chúng có thể ảnh hưởng đến quá trình tiêu hóa, trao đổi chất và cấp năng lượng cho các hoạt động hàng ngày.
4. Điều chỉnh chức năng của cơ quan và hệ thống cơ thể: Hệ thống nội tiết tố tác động lên các cơ quan và hệ thống trong cơ thể để điều chỉnh chức năng của chúng. Ví dụ, hormone insulin giúp điều chỉnh đường huyết, trong khi hormone thyroxine điều chỉnh chức năng của tuyến giáp.
5. Điều chỉnh phản ứng của cơ thể trong các tình huống căng thẳng hoặc nguy hiểm: Các hormone như adrenaline được sản xuất trong các tình huống căng thẳng hoặc nguy hiểm để kích thích cơ thể chuẩn bị cho phản ứng chiến đấu hoặc chạy trốn.
Cấu tạo
Các cơ quan của hệ thống nội tiết bao gồm:
1. Các tuyến nội tiết
2. Các cơ quan khác
3. Các mô liên quan đến nội tiết
1. Các tuyết của hệ thống nội tiết
Các tuyến là những mô đặc biệt trong cơ thể bạn tạo ra và giải phóng các chất. Các tuyến nội tiết tạo ra và giải phóng hormone trực tiếp vào máu của bạn. Các tuyến nội tiết trong cơ thể bạn từ đầu đến chân bao gồm:
1. Tuyến tùng: Đây là một tuyến nhỏ trong não của bạn nằm bên dưới phần sau của thể chai. Nó tạo ra và giải phóng hormone melatonin.
2. Tuyến yên: Đây là một tuyến nhỏ, có kích thước bằng hạt đậu ở đáy não, bên dưới vùng dưới đồi. Nó giải phóng tám loại hormone, một số trong đó kích thích các tuyến nội tiết khác giải phóng hormone.
3. Tuyến giáp: Đây là một tuyến nhỏ hình con bướm ở phía trước cổ, dưới da. Nó giải phóng các hormone giúp kiểm soát quá trình trao đổi chất của bạn.
4. Tuyến cận giáp: Đây là bốn tuyến có kích thước bằng hạt đậu thường nằm phía sau tuyến giáp của bạn. Đôi khi chúng tồn tại dọc theo thực quản hoặc trong ngực của bạn (tuyến cận giáp ngoài tử cung). Chúng giải phóng hormone tuyến cận giáp (PTH), kiểm soát mức độ canxi trong máu của bạn.
5. Tuyến thượng thận: Đây là những tuyến nhỏ, hình tam giác nằm trên hai quả thận của bạn. Chúng giải phóng một số hormone kiểm soát các quá trình của cơ thể, như trao đổi chất, huyết áp và phản ứng căng thẳng của bạn.
Bạn có các tuyến khác trong cơ thể không phải là tuyến nội tiết, chẳng hạn như tuyến mồ hôi (một loại tuyến ngoại tiết).
2. Các cơ quan liên quan
Một số cơ quan trong cơ thể bạn cũng sản xuất và giải phóng hormone. Cơ quan là một nhóm các mô tạo thành cấu trúc thực hiện các chức năng quan trọng cụ thể trong cơ thể bạn. Các cơ quan là một phần của hệ thống nội tiết của bạn bao gồm:
1. Vùng dưới đồi: Đây là cấu trúc nằm sâu bên trong não của bạn (là một cơ quan). Đó là mối liên kết chính giữa hệ thống nội tiết và hệ thần kinh của bạn. Nó tạo ra hai loại hormone mà tuyến yên của bạn lưu trữ và giải phóng (oxytocin và vasopressin), đồng thời tạo ra và giải phóng hai loại hormone (dopamine và somatostatin).
2. Tuyến tụy: Cơ quan này nằm ở phía sau bụng (bụng) của bạn. Nó vừa là một cơ quan vừa là tuyến và cũng là một phần của hệ thống tiêu hóa của bạn. Nó giải phóng hai loại hormone cần thiết để duy trì lượng đường trong máu khỏe mạnh: insulin và glucagon.
3. Mô mỡ (mỡ cơ thể): Đây là mô liên kết trải dài khắp cơ thể bạn. Nó được tìm thấy dưới da của bạn (mỡ dưới da), giữa các cơ quan nội tạng của bạn (mỡ nội tạng) và trong các khoang bên trong của xương (mô mỡ tủy xương). Mô mỡ giải phóng nhiều loại hormone khác nhau, bao gồm leptin, angiotensin và adiponectin.
4. Buồng trứng: Đây là những tuyến nhỏ, hình bầu dục nằm ở hai bên tử cung của bạn. Chúng sản xuất và lưu trữ trứng của bạn (còn gọi là trứng) và tạo ra các hormone giới tính kiểm soát chu kỳ kinh nguyệt và quá trình mang thai của bạn.
5. Tinh hoàn: Đây là những cơ quan nhỏ, tròn bên dưới dương vật trong bìu của bạn. Chúng tạo ra tinh trùng và hormone giới tính, đặc biệt là testosterone.
Các mô khác giải phóng hormone
Các mô khác trong cơ thể bạn giải phóng hormone. Nhưng chúng ta thường không coi chúng là các mô của hệ thống nội tiết vì chúng có những chức năng hoặc vai trò khác quan trọng hơn. Chúng bao gồm:
1. Đường tiêu hóa (dạ dày và ruột non): Đường tiêu hóa của bạn là hệ thống cơ quan liên quan đến nội tiết lớn nhất. Nó tạo ra và giải phóng một số hormone có vai trò trong quá trình trao đổi chất của bạn. Ví dụ bao gồm gastrin và ghrelin.
2. Thận: Thận của bạn là hai cơ quan hình hạt đậu có chức năng lọc máu. Chúng là một phần của hệ tiết niệu nhưng chúng cũng sản xuất ra các hormone như erythropoietin và renin.
3. Gan: Gan là một phần của hệ thống tiêu hóa, nhưng nó cũng sản xuất ra các hormone, bao gồm yếu tố tăng trưởng giống insulin 1 (IGF-1) và angiotensinogen.
4. Tim: Khi huyết áp tăng, tim sẽ giải phóng hai loại hormone gọi là peptide natriuretic loại A và peptide natriuretic loại B.
5. Nhau thai: Nhau thai là cơ quan nội tiết tạm thời hình thành trong thai kỳ. Nó sản xuất ra các hormone quan trọng để duy trì một thai kỳ khỏe mạnh và chuẩn bị cho cơ thể bạn chuyển dạ và cho con bú (cho con bú).
Các bệnh liên quan đến hệ thống nội tiết?
Có hàng trăm tình trạng liên quan đến các vấn đề liên quan đến hệ thống nội tiết của bạn. Sự mất cân bằng nội tiết tố tạo nên một số lượng đáng kể các bệnh nội tiết. Điều này thường có nghĩa là có quá nhiều hoặc không đủ một hoặc nhiều hormone. Nhưng các vấn đề ảnh hưởng trực tiếp đến các tuyến và cơ quan của hệ thống nội tiết, như khối u lành tính và ung thư, cũng là nguyên nhân gây ra các bệnh nội tiết.
Các nhóm dưới đây bao gồm một số – nhưng chắc chắn không phải tất cả – các tình trạng liên quan đến hệ thống nội tiết.
Bệnh tiểu đường và tình trạng trao đổi chất:
Bệnh tiểu đường loại 1.
Bệnh tiểu đường loại 2.
Tiểu đường thai kỳ
Hội chứng chuyển hóa.
Béo phì.
Ung thư nội tiết và khối u:
Khối u tuyến thượng thận.
Khối u thần kinh.
Ung thư tuyến tụy.
Ung thư tuyến cận giáp.
Các khối u tuyến cận giáp.
Các khối u tuyến yên.
Ung thư tuyến giáp.
Bệnh tuyến giáp:
Suy giáp và cường giáp.
Viêm tuyến giáp.
U tuyến giáp.
Điều kiện phát triển, chức năng và sinh sản tình dục:
Vô kinh (vắng kinh).
Rối loạn cương dương.
Thiếu và thừa hormone tăng trưởng (bệnh to cực hoặc bệnh khổng lồ).
Mụn do nội tiết tố.
Vô sinh do hormone.
Suy sinh dục.
Rối loạn mãn kinh.
Hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS).
Hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS).
Tình trạng canxi và xương:
Tăng canxi máu và hạ canxi máu.
Loãng xương và loãng xương.
Thiếu vitamin D.
Làm thế nào để giữ cho hệ thống nội tiết khỏe mạnh?
Không thể ngăn ngừa tất cả các loại bệnh liên quan đến hệ thống nội tiết, chẳng hạn như những bệnh có nguyên nhân tự miễn dịch. Nhưng có một số bước bạn có thể thực hiện để cố gắng giữ cho hệ thống nội tiết của mình khỏe mạnh, bao gồm:
Duy trì cân nặng lành mạnh cho bạn.
Tập thể dục thường xuyên.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý.
Có được giấc ngủ chất lượng.
Hạn chế hoặc tránh uống rượu.
Tránh hoặc bỏ hút thuốc.
Các hóa chất được gọi là chất gây rối loạn nội tiết cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thống nội tiết của bạn. Những hóa chất này có trong nhiều sản phẩm hàng ngày, bao gồm một số:
Mỹ phẩm.
Bao bì thực phẩm và đồ uống.
Đồ chơi.
Thuốc trừ sâu.
Bạn không thể tránh hoàn toàn việc tiếp xúc với các hóa chất gây rối loạn nội tiết (EDC). Nhưng bạn có thể đưa ra những lựa chọn sáng suốt để giảm thiểu việc tiếp xúc với chúng và giảm nguy cơ mắc bất kỳ ảnh hưởng tiềm ẩn nào đến sức khỏe.
Cuối cùng, nếu gia đình bạn có tiền sử mắc các bệnh liên quan đến hệ nội tiết, như tiểu đường hoặc bệnh tuyến giáp, hãy nói chuyện với nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe của bạn. Họ có thể giúp bạn hiểu nguy cơ phát triển tình trạng này và cho bạn biết những triệu chứng cần chú ý.
Hệ thống nội tiết của bạn rất quan trọng cho sự tồn tại của bạn. Thông thường, cơ thể bạn cân bằng hormone một cách cẩn thận, nhưng việc có quá ít hoặc quá nhiều một loại hormone nhất định có thể dẫn đến các vấn đề về sức khỏe.
