Việt Quất
Chanh dây, hay còn gọi là chanh leo, là loại trái cây nhiệt đới thuộc họ Passifloraceae, có nguồn gốc từ Nam Mỹ và được trồng rộng rãi tại Việt Nam, đặc biệt ở Lâm Đồng, Gia Lai, Đắk Lắk. Quả chanh dây có kích thước nhỏ, hình tròn hoặc tròn dài, với phần ruột vàng cam mọng nước, vị chua thanh mát, thơm đặc trưng.
Chanh dây thường được dùng làm nước giải khát, sinh tố, sốt trái cây, thạch, bánh,… và còn được đánh giá cao bởi hàm lượng vitamin C, chất chống oxy hóa và chất xơ đáng kể.
Đặc điểm của chanh dây:
- Chanh dây có nguồn gốc từ Nam Mỹ, đặc biệt là các vùng nhiệt đới.
- Cây chanh dây là loài dây leo, có thể phát triển mạnh mẽ và mọc lên đến 10 mét.
- Quả chanh dây có hình tròn hoặc oval, với vỏ ngoài mỏng màu tím hoặc vàng.
- Bên trong quả là phần thịt ngọt, mềm, chứa rất nhiều hạt nhỏ màu đen.
- Đặc biệt, mùi thơm của quả này rất dễ chịu, kết hợp giữa vị chua ngọt hấp dẫn và hương thơm tự nhiên, làm say lòng người ngay từ lần đầu thưởng thức.
phân loại chanh dây
1. Chanh dây tím (Passiflora edulis Sims)
Vỏ: Tím đậm đến tím đen khi chín, nhăn nhẹ là đạt độ ngọt cao
Ruột: Vàng cam, hạt đen
Vị: Chua thanh, thơm đậm, nhiều loại có vị hơi ngọt
Phổ biến ở: Tây Nguyên (Lâm Đồng, Gia Lai), vùng khí hậu mát
Ưu điểm: Mùi thơm nổi bật, dùng phổ biến nhất cho nước ép, sinh tố, sốt tráng miệng
2. Chanh dây vàng (Passiflora edulis f. flavicarpa)
Vỏ ngoài: Vàng tươi đến vàng cam, bóng, vỏ dày hơn loại tím
Ruột quả: Vàng sáng, nhiều nước
Hương vị: Chua đậm, ít thơm hơn loại tím
Ưu điểm: Năng suất cao, thích hợp cho công nghiệp chế biến
Phổ biến: Được trồng ở một số vùng miền Nam và Tây Nguyên
Ghi chú: Có một giống chanh dây ngọt (Sweet granadilla – Passiflora ligularis) cũng có vỏ vàng, nhưng màu nhạt hơn, vị ngọt dịu, thơm mát và thường được ăn trực tiếp như món tráng miệng. Giống này hiếm, giá cao và chủ yếu có mặt trong các cửa hàng trái cây nhập khẩu hoặc một số nông trại tại Đà Lạt.
Giá trị dinh dưỡng Của chanh dây
Dưới đây là giá trị dinh dưỡng ước tính cho 1 khẩu phần ăn chanh dây (khoảng 1–2 quả vừa, tương đương 18–20g ruột):
Năng lượng: ~17–20 kcal
Carbohydrate: ~4.5–5g
• Trong đó đường tự nhiên ~3g
Chất xơ: ~2g
Đạm (protein): ~0.4g
Chất béo: ~0.2g
Vitamin C: ~6 mg (≈ 10% nhu cầu/ngày)
Vitamin A (beta-carotene): ~250 IU
Kali: ~70 mg
Chất chống oxy hóa: Flavonoid, polyphenol
lợi ích sức khỏe
1. Tăng cường hệ thống miễn dịch: Chanh dây là một nguồn giàu vitamin C, một chất chống oxy hóa quan trọng giúp tăng cường hệ thống miễn dịch. Việc tiêu thụ đủ lượng vitamin C từ các nguồn thực phẩm như chanh dây có thể giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng và bệnh tật khác.
2. Hỗ trợ tiêu hóa: Chanh dây chứa chất xơ, một thành phần quan trọng giúp kích thích sự tiêu hóa và duy trì sức khỏe ruột. Việc tiêu thụ đủ lượng chất xơ có thể giảm nguy cơ mắc các vấn đề tiêu hóa như táo bón và đầy hơi.
3. Giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính: Những hợp chất chống oxy hóa trong chanh dây có thể giúp giảm viêm và giảm nguy cơ mắc các bệnh mãn tính như bệnh tim mạch, tiểu đường và ung thư.
4. Hỗ trợ sức khỏe tim mạch: Chanh dây chứa kali và magiê, hai khoáng chất quan trọng giúp điều chỉnh nhịp tim và huyết áp. Nó cũng có thể giúp giảm cholesterol và triglyceride trong máu, giảm nguy cơ mắc các vấn đề tim mạch.
5. Cải thiện tinh thần: Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ chanh dây có thể giúp cải thiện tâm trạng và giảm cảm giác căng thẳng và lo lắng, nhờ vào các hợp chất dễ chịu và thư giãn trong trái cây này.
6. Hỗ trợ sức khỏe da: Vitamin C và các hợp chất chống oxy hóa trong chanh dây giúp bảo vệ da khỏi sự tổn thương của các gốc tự do và giúp cải thiện sức khỏe và độ đàn hồi của da.
7. Quản lý cân nặng: Chanh dây có chứa ít calo và chất béo, nhưng lại giàu chất xơ, giúp giảm cảm giác no và hỗ trợ quá trình giảm cân hoặc duy trì cân nặng ổn định.
cách sử dụng chanh dây
Ăn trực tiếp: Cắt đôi quả chanh dây, dùng thìa để ăn phần thịt ngọt và hạt bên trong.
Nước ép: Ép quả chanh dây lấy nước và pha với một chút mật ong hoặc đường để tạo thành nước giải khát thơm ngon.
Sinh tố: Kết hợp với các loại trái cây khác như chuối, xoài, hoặc sữa chua để tạo thành sinh tố bổ dưỡng.
Mứt và bánh ngọt: Chanh dây có thể được chế biến thành mứt hoặc thêm vào các món tráng miệng như bánh ngọt, thạch hay kem.
Lưu ý khi sử dụng chanh dây
- Quá nhiều hạt có thể gây khó tiêu: Dù hạt chanh dây không gây hại nhưng ăn quá nhiều có thể gây khó chịu cho dạ dày, nên ăn vừa phải.
- Chọn quả chín: Quả chanh dây khi chín có vỏ màu tím đậm hoặc vàng sáng, cảm giác nặng tay và hơi mềm. Trái chưa chín thường có vị chua gắt và ít ngon.
Các câu hỏi thường gặp
1. Hạt chanh dây có ăn được không?
Trong khi hạt của các loại trái cây khác như anh đào, mận, đào và mơ có chứa amygdalin thì hạt của chanh dây thì không. Amygdalin sẽ phân hủy thành xyanua, không may là chất này độc hại. Một số người tin rằng hạt chanh dây sẽ gây viêm ruột thừa. Trên thực tế, việc ăn hạt chanh dây là hoàn toàn an toàn. Hạt chứa nhiều chất xơ rất tốt cho người bị cholesterol cao! Vì vậy, tuyệt đối an toàn và cực kỳ tốt cho sức khỏe!
